ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಒಂದು ಪರಿಚಯ

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಶಾಸನಗಳು ದೊರೆತಿದ್ದರೂ, ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಅತೀ ಪುರಾತನ ಶಾಸನವೆಂದರೆ ಅದು ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ. ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿರುವ ಈ ಶಾಸನವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಶಿಲಾಶಾಸನವಲ್ಲ ಇದು ಕನ್ನಡ ನಾಡು, ನುಡಿ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಇತಿಹಾಸದ ಜೀವಂತ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ದಾಖಲೆ.

ಶಾಸನದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಪರಿಚಯ

ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ 450ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಶಾಸನವೆಂದು ಪುರಾವೆಗಳಿಂದ ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಪಲ್ಲವ ಕಾಲದ ಆರಂಭದ ಶಾಸನವಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಳ್ಮಿಡಿ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಇದರ ಹೆಸರು ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಎಂಬಾಗಿದೆ.

ಇದು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ 15 ಸಾಲುಗಳ ಶಿಲಾಶಾಸನ, ಆದರೆ ಅದರ ಪಾಠದ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಕರಣಪೂರ್ಣತೆ ಅತ್ಯಂತ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಅತೀ ಹಳೆಯ ಶಾಸನವೆಂದು ತಜ್ಞರು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ದೊರೆತ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಣೆ

ಹಳ್ಮಿಡಿ ಗ್ರಾಮವು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ, ಬೇಳೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಇತ್ತಿಚೆಗೆ ಗಮನಸೆಳೆಯುವಂತಹ ಇತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. 1936ರಲ್ಲಿ ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಪುರಾತತ್ವ ತಜ್ಞರಾದ ಬಿ. ಲ. ರೈಸ ಅವರು ಗುರುತಿಸಿದರು. ನಂತರ ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ಇದನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಈ ಶಾಸನದ ಪ್ರತಿ ಹಳೆಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವುದು ವಿರಳ. ಆದರೂ, ಹಳ್ಮಿಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ಕನ್ನಡ ಧ್ವಜಸ್ತಂಭ ಮತ್ತು ಶಾಸನದ ಪುನರ್ ಸ್ಥಾಪನೆ, ಸ್ಥಳೀಯರ ಗರ್ವದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.

ಶಾಸನದ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಭಾಷಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆ

ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಭಾಷೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಕನ್ನಡ, ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪ್ರಭಾವವೂ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಶಾಸನವು ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅದು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ರೂಪವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯ ರಚನೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿರುವ ಪದಗಳು, ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಮತ್ತು ಧಾತುಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದಾಗ, ನಾವಿಂದು ಬಳಸುವ ಕನ್ನಡದ ಮೂಲತತ್ವಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಶ್ರೀ, ಸಾಮಂತ, ಗವಂಡ, ಕಳಲಂಕ ಮುಂತಾದ ಪದಗಳು ಇಂದಿನ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿವೆ.

ಶಾಸನದ ವಿಷಯ

ಈ ಶಾಸನವು ರಾಜಕೀಯ ನಿರ್ಧಾರವೊಂದನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿರುವಂತಿದೆ. ಶಾಸನದ ಪ್ರಕಾರ, ಪೊಳ್ಳಲ್ವಲ್ಮ ತ್ರಾತುರಾಯನು ಎಂಬ ರಾಜನು ಕೆಲವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮದ ಗೌಣ ರಾಜರನ್ನು ನಿಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದಂತಿದೆ. ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಉಪರಾಜನರು, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕುರಿತು ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.

ಇದರ ಮೂಲಕ ಇಂದಿನಿಂದ 1500 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿತ ಆಡಳಿತವಿದ್ದದ್ದು, ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯು ಆಡಳಿತ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಮಹತ್ವ

ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಕೇವಲ ಭಾಷಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಇದರ ಇತಿಹಾಸ, ರಾಜಕೀಯ, ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಕೂಡ ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ.

ಭಾಷಾ ಇತಿಹಾಸದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ: ಇದು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಉತ್ಥಾನದ ಮೊದಲ ಸಾಂಕೇತಿಕ ದಾಖಲೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ: ಈ ಶಾಸನವು ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ – ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಾಮಂತರು, ಗವಂಡರು ಎಂಬ ಪದಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.

ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭುತ್ವ: ಗ್ರಾಮಪಾಲಕರು ಮತ್ತು ಸಾಮಂತರ ನೇಮಕಾತಿಯ ಉಲ್ಲೇಖ, ಆ ಕಾಲದ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಕೇತಗಳು: ಶ್ರೀ ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಬಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.

ಪಾಠಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಪ್ರಸ್ತುತತೆ

ಇಂದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಕುರಿತು ಪಾಠಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅನೇಕ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಭಾಷಾ ಅಧ್ಯಯನದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.

ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ

ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ, ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕನ್ನಡ ದಿನ ಅಥವಾ ಕನ್ನಡ ಪ್ರಾರಂಭ ದಿನ ನವಂಬರ್ 1ರ ಬದಲು, ಮಾರ್ಚ್ 3ರಂದು ಆಚರಿಸುವ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಬಳಿಯಿಂದ ಮುಂದಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆ.

ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ನಾವೆಲ್ಲರಿಗೂ ಹೆಮ್ಮೆವಾಯಕವಾದ ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ನುಡಿ. ಇದು ಕೇವಲ ಶಿಲಾಶಾಸನವಲ್ಲ ಇದು ನಾಡಿನ ನುಡಿಗೆ ನಡೆದ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಯ ಧ್ವನಿ. ಈ ಶಾಸನದ ಬಗ್ಗೆ ನಮ್ಮ ಜನತೆ ಹೆಚ್ಚು ಅರಿವು ಹೊಂದಬೇಕು. ಇಂತಹ ಇತಿಹಾಸಿಕ ಶಾಸನಗಳು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಸಮೃದ್ಧಿ, ಆಳತೆ ಮತ್ತು ಪಾರಂಪರ್ಯದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಾಗಿವೆ.

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಹಳ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವನ್ನು ಭವಿಷ್ಯ ಪೀಳಿಗೆಗೂ ಪರಿಚಯಿಸುವುದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಕನ್ನಡಿಗನ ಜವಾಬ್ದಾರಿ.